sabato 16 giugno 2007
master de tradutzione e comunicatzione in limba sarda
Su 27 de freàrgiu de su 2007 est cumintzadu in s'Universidade de Nùgoro paris cun s'Universidade Autònoma de Bartzellona su master de limba sarda. Custa est istada pro mene una occasione manna de iscobèrrere chi paritzas pessones che a mie tenent in cussideru mannu sa limba nadia.Inoghe apo connotu sos maistros catàlanos chi nos ant fatu sas letziones e finas sos maistros sardos. Est istadu bellu meda a ischire chi in Catalugna cale si siat cosa est narada in catalanu, non cumprendo comente mai in Sardigna, terra antiga de istòria e de orgolliu, b'apat tzurpos e surdos de custa genia chi non fàghent peruna cosa pro tènnere sa bandera prus frorida, chi no est àteru chi sa limba, pintada in su coro e in sa mente. Nudda at a bènnere a cabu de nudda si totus no ant a èssere unidos pro bìnchere sa birgòngia chi unos cantos tenent pro sa limba nostra. Est craru chi totu a sa sola non podimus fàghere: bi cheret s'agiudu de totu sas istitutziones cumpresa sa Crèsia chi podet dare unu agiudu mannu a beru. Meda master comente custu pòdent èssere s'ispiga ingranida pro fàghere unu pane chi ant a pòdere mandigare totus ,SA LIMBA SARDA.
venerdì 15 giugno 2007
pitzinnos in sa gherra..
Sordados pitzinnos:situatzione e causas
Totu sas gherras de su mundu sunt dolore e pèrdida de cale si siat genia, ma una prus manna e perigulosa est cussa fata dae sos pitzinnos. Sunt prus de treghenta mìgia sos pitzinnos prus minores de degheoto annos chi sunt gherrende oe in su mundu. Su problema prus mannu est in s'Africa (in ue est istadu presentadu unu informe in Maputo chi faeddat de chentubinti mìgia sordados chi tenet prus pagu de degheoto annos, si narat finas chi b'at pitzinnos de deghe annos), in s'Asia,ma finas in America e in Europa unos cantos istados tenent in sas fortzas armadas issoro pitzinnos. Custos pòberos pitzinnos sunt semper in perìgulu mannu, tratados male, postos in presone, sena perunu ripsetu e, a bias, finas mortos si faghent carchi isballiu. Sunt reclutadas finas sas pitzinnas e a s'ispissu biolentadas. Pro esempru, in Etiopia, sas pitzinnas sunt su 25-30% de custos assòtzios macos gherradores. Custos segnores de sa gherra si nde afutint de sas Cunventziones de Ginevra. Pagu importat si pitzinnos de deghe annos ischint impreare armas automàticas perigulosas a beru comente un ak-47, issos nno pedint dinare e sunt cumandados comente buratinos. Meda de custos pitzinnos, andant a sa gherra comente boluntàrios, difatis sunt in su 1997 in sa Repubblica democràtica de su Congo dae bator mìgia a chimbe mìgia pitzinnos ant collidu s'invitu a s'arruolare. Est craru chi pro totu cussos pitzinnos chi abbarrant fertos o mutilados, sa mente e su corpus issoro sunt pro semper cumpromissos; issos sunt denutridos, malàidos a sa pedde e a dolu mannu malàidos de AIDS. A pustis de totu custu, bisòngiat de fàghere sos contos cun sa dificultade a intrare in sa sotziedade, a torrare in sas famìlias e in sas iscolas. Sos pitzinnos de sa gherra sunt semper pitzinnos chi tenent dificultades mannas. Fìgios separados dae sas famìlias (òrfanos) o chi tenent situatziones econòmicas e sotziales isvantagiadas (minorias ètnicas, pitzinnos de istrada) , ptzinnos chi bivent in logos de gherra. Custa est una birgòngia manna chi in su 2007 b'apant pitzinnos chui faghent sa gherra e duncas est pròpiu custu su mamentu chi totu sos òmines de bona boluntade e de paghe s'aunant pro defèndere custu sienda manna de s'umanidade chi sunt sos pitzinnos, pro èssere issos lughe de isperu in cada logu e pandela de sa paghe pro sos mannos de sa gherra.
cumentu
Oe prus de cada tempus assistimus a unu protzessu de letura avantzadubia internet.
Su 12 Maju de su 1999 Sa Republica pubblicat unu artìculuin ue b’at una pregunta a Umberto Eco e Roger Chartier: sa leturaest istraca?.
Chartier rispondet chi est possibile chi su letore siatistracu, ca internet tenet testos medas e modos de iscrìere ede cumprèndere diferentes.
Segundu carchi chirca sotziològica b’at pràticas noas deletura chi de seguru non currispondent a sos mètodos de sa culturaiscrita de annos a como.
Totu custu podet èssere cumbeniente pro cuddosletores chi non leghent meda e mancari gai agatant in sa letura unuistìmulu pro cumprèndere megìus su mundu in ue bivimus.
Eco narat chisos letores sunt prus istracos de una borta ca s’elaboradore est una màchina chi permitit de tènnere e de connòscherederetu totu sas informatziones pedidas e nos imponet sas abitudinesnostras.
Eco narat chi totus sas formas de letura noas s’agataiant giaiin su Medioevu basta de pessare a Virgilio o a sa Bìblia chi fiatcunsultada comente unu situ internet, cunforme a s’esigèntzia. SiatChartier siat Eco sunt de accordu pro una collaboratzione de ambostestos, cussu iscritu e cussu eletrònicu ca non b’at perunacumpetitzione intre issos ca ambos brindant modos diferentes de letura.
Ambos cumfirmant chi internet podet fàghere dannu a s’originalidade eprestìgiu de su testu orìginale, finas si podent esìstere paris cunfuntziones diferentes.
Chartier narat finas su perìculu chi curret sa produtzione iscrita delibros cultos pro more de totu cussas fotocòpias chi ponent in arriscu sa còmpora de libros ispetzialìsticos.
Su perìgulu prus mannu est chi promore de totu custas fotocòpias, non si leghet prus.
De seguru sa leturade testos eletrònicos est una manera moderna de lèghere e internet est ùtile pro tènnere cunfidèntzia semper deprus cun sa letura.
Su 12 Maju de su 1999 Sa Republica pubblicat unu artìculuin ue b’at una pregunta a Umberto Eco e Roger Chartier: sa leturaest istraca?.
Chartier rispondet chi est possibile chi su letore siatistracu, ca internet tenet testos medas e modos de iscrìere ede cumprèndere diferentes.
Segundu carchi chirca sotziològica b’at pràticas noas deletura chi de seguru non currispondent a sos mètodos de sa culturaiscrita de annos a como.
Totu custu podet èssere cumbeniente pro cuddosletores chi non leghent meda e mancari gai agatant in sa letura unuistìmulu pro cumprèndere megìus su mundu in ue bivimus.
Eco narat chisos letores sunt prus istracos de una borta ca s’elaboradore est una màchina chi permitit de tènnere e de connòscherederetu totu sas informatziones pedidas e nos imponet sas abitudinesnostras.
Eco narat chi totus sas formas de letura noas s’agataiant giaiin su Medioevu basta de pessare a Virgilio o a sa Bìblia chi fiatcunsultada comente unu situ internet, cunforme a s’esigèntzia. SiatChartier siat Eco sunt de accordu pro una collaboratzione de ambostestos, cussu iscritu e cussu eletrònicu ca non b’at perunacumpetitzione intre issos ca ambos brindant modos diferentes de letura.
Ambos cumfirmant chi internet podet fàghere dannu a s’originalidade eprestìgiu de su testu orìginale, finas si podent esìstere paris cunfuntziones diferentes.
Chartier narat finas su perìculu chi curret sa produtzione iscrita delibros cultos pro more de totu cussas fotocòpias chi ponent in arriscu sa còmpora de libros ispetzialìsticos.
Su perìgulu prus mannu est chi promore de totu custas fotocòpias, non si leghet prus.
De seguru sa leturade testos eletrònicos est una manera moderna de lèghere e internet est ùtile pro tènnere cunfidèntzia semper deprus cun sa letura.
mercoledì 13 giugno 2007
Sa limba catalana
Sa limba catalana est una limba romantza faeddada dae milliones de pessones in Ispagna, Andorra, Frantza e s'Alighera, in Sardigna. In sos Paisos Valentzianos leat su nùmene de valencià (valentzianu), imbetzes in sas ìsolas Baleares est mutida dae totus mallorquì (maiorchinu). Siat su catalanu siat su valentzianu e su maiorchinu presentant, intre issos, carchi diferèntzia pro more de s'isvilupu autònomu chi ant àpidu in sos ùrtimos sèculos.
In sos sèculos colados su catalanu fiat sa limba de sa Corte d'Aragona, sos primos ibèricos chi sunt arribados in Sardigna faeddaint difatis su catalanu. A pustis de sèculos de produtzione literària ( famosu, in su 1200, su tratadu filosòficu-religiosu de Ramon Llull), at incumintzadu a curtzu de su 1600 unu tempus de decadèntzia in ue at tentu prestìgiu mannu su castiglianu, in s'amministratzione, in s'iscola, in sos tribunales e finas in sas biddas de limba catalana, reduende custa limba a èssere faeddada petzi comente dialetu.
In sos primos annos de su 1800 b'at àpidu tentativos medas pro recuperare s'impreu de su catalanu comente limba ufitziale: su prus importante est istadu sa Renaixança unu movimentu literàriu chi at torradu a dare sa nàschida a sa limba catalana. In sos primos anoos de su 1900 Pompeu fabra at batidu a cumprimentu s'unificatzione de sa grafia (normalizatzione) a manera chi finas sas variantes s'iscrient cun un'ùnica grafia. Custu at dadu coragiu e fortza a sa produtzione literària, teatrale e de sos giornales e duncas a su reconnoschimentu de su catalanu comente limba. Durante sa ditadura franchista, s'impreu de su catalanu fiat proibidu, ca fiat cussideradu comente bariante de s'ispagnolu e duncas comente dialetu. Dae su 1979 su catalanu est reconnotu comente limba ufitziale de sos paisos catalanos, de sa comunidade valentziana, de sas ìsolas baleares e de s'Aragona e s'imparat e impreat in s'iscola e in totu sos àmbitos de sa bida sotziale; est limba co-ufitziale paris cun su castiglianu. Su catalanu est limba ufitziale ùnica de s'istadu de Andorra. Dae su 2005 s'Unione Europea l'at reconnotu comente limba co-ufitziale. Si podet nàrrere chi sa normalizatzione at batidu a una iscritura basada in sas bariedades otzidentales ( Comunidade Valentziana, franja d'Orient in Aragona, comarcas de Tarragona e Lleida, Andorra ) pronuntziada segundu sas bariedades tzentro-orientales (Comarcas de Bartzellona e Girona, Baleares, Rossiglione in Frantza e s'Alighera in Sardigna).
In sos sèculos colados su catalanu fiat sa limba de sa Corte d'Aragona, sos primos ibèricos chi sunt arribados in Sardigna faeddaint difatis su catalanu. A pustis de sèculos de produtzione literària ( famosu, in su 1200, su tratadu filosòficu-religiosu de Ramon Llull), at incumintzadu a curtzu de su 1600 unu tempus de decadèntzia in ue at tentu prestìgiu mannu su castiglianu, in s'amministratzione, in s'iscola, in sos tribunales e finas in sas biddas de limba catalana, reduende custa limba a èssere faeddada petzi comente dialetu.
In sos primos annos de su 1800 b'at àpidu tentativos medas pro recuperare s'impreu de su catalanu comente limba ufitziale: su prus importante est istadu sa Renaixança unu movimentu literàriu chi at torradu a dare sa nàschida a sa limba catalana. In sos primos anoos de su 1900 Pompeu fabra at batidu a cumprimentu s'unificatzione de sa grafia (normalizatzione) a manera chi finas sas variantes s'iscrient cun un'ùnica grafia. Custu at dadu coragiu e fortza a sa produtzione literària, teatrale e de sos giornales e duncas a su reconnoschimentu de su catalanu comente limba. Durante sa ditadura franchista, s'impreu de su catalanu fiat proibidu, ca fiat cussideradu comente bariante de s'ispagnolu e duncas comente dialetu. Dae su 1979 su catalanu est reconnotu comente limba ufitziale de sos paisos catalanos, de sa comunidade valentziana, de sas ìsolas baleares e de s'Aragona e s'imparat e impreat in s'iscola e in totu sos àmbitos de sa bida sotziale; est limba co-ufitziale paris cun su castiglianu. Su catalanu est limba ufitziale ùnica de s'istadu de Andorra. Dae su 2005 s'Unione Europea l'at reconnotu comente limba co-ufitziale. Si podet nàrrere chi sa normalizatzione at batidu a una iscritura basada in sas bariedades otzidentales ( Comunidade Valentziana, franja d'Orient in Aragona, comarcas de Tarragona e Lleida, Andorra ) pronuntziada segundu sas bariedades tzentro-orientales (Comarcas de Bartzellona e Girona, Baleares, Rossiglione in Frantza e s'Alighera in Sardigna).
martedì 12 giugno 2007
die internatzionale de sa limba nadia, 21/2/2007
Messàgiu de su Diretore de s'Unesco, Koichiro Matsuura, pro sa Die Internatzionale de sa limba nadia
Sa limba nadia est pro cadaunu de nois unu tesoro. Est cun issa chi naramus sas primas paràulas pro fàghere cumprèndere sos pessamentos nostros. Dae su primu mamentu de s'esistèntzia nostra, sa limba nadia marcat sa personalidade nostra e sas fundamentas, chi l'ant a sustènnere pro totu sa bida, dende rispetu a sos sentimentos nostros, a s'istòria e a sa cultura nostra. Sos ispetzialistas lu ischint bene: sas limbas non sunt sistemmas semper aguales e serrados, ma sunt su resurtadu de cuncàmbios e influèntzias in su tempus difatis non b'at limbas sena istòria. Sa limba nostra est fata dae prèstidos in ue b'at sa mistura de identidade e alteridade. S'identidade est su frutu de sa diversidade e de sa cumplementariedade. Sa limba devet èssere comunicatzione in sas famìlias, in s'iscola, in sa crèsia, in sa polìtica, in sos giornales, in totu sos àmbitos de sa bida sotziale. S'UNESCO s'impinnat a promòvere su plurilinguismu in s'iscola pro su reconnoschimentu e s'impreu de a su nessi tres livellos: limba nadia, limba natzionale e limba de comunicatzione. Sa promotzione de sa diversidade linguìstica e culturale est in favore de su diàlogu intre sos pòpulos, sas culturas e sas tzivildades. Diversidade e diàlogu, identidade e alteridade sunt in pràtica sos pilastros de una funtzionalidade cumplementare chi su plurilinguismu devet fàghere intre de issu mediante unu sistema coerente intre sas limbas regionales e natzionales. Su plurilinguismu, mancari sos progetos, est petzi unu ideale e nono una realidade. Prus de sas 6000 limbas chi esistint in su mundu arriscant de iscumpàrrere. S'Africa est su paradigma de custu: unu tertzu de sas limbas de su mundu sunt faeddadas in ie e mancari sa popolatzione las impreet cada die, custas limbas non sunt presentes in s'amministratzione pùbblica, in sos tribunales. S'Unione Africana s'impinnat a realizare unu progetu de ordinatzione linguìstica pro dare benefìtziu a sa chistione de sa limba. Custa istrategia, lontana dae cale si siat idea identitària ebbia de sas limbas, est su chi cumbenit a pònnere in pràtica, pro abbaidare a su tempus benidore cun s'isperu de unu mundu plurilingue , in ue sos òmines podant èssere frades de a beru.
giovedì 17 maggio 2007
crèsia de nostra signora de bonuighinu
custa crèsia est a curtzu de sa cussòrgia de babbu meu chi si narat "reantine"
Iscriviti a:
Post (Atom)